Axtrokik badauka testigantza idatzita

Atzo Eskoriatzako Ibarraundi Museoan Axtroki izeneko liburua aurkeztu zen. Aranzadi Bilduma izeneko liburuki bezala. Xabier Peñalver Aranzadiko arkeologoak zuzendu zuen hitzaldia. Aurkezpenean historialari ezaguna ere izan zen, Historiaurrean aditua, Ignacio Barandiaran.

Aurkikuntzaren historia

1972ko abuztuaren 17a zen. Axtroki haitzaren magalean, Eskoriatzako Eraña eta Bolibar auzoetatik gertu, luizi batek errepidean utzitako hondakinak auzolanean garbitzen ari ziren inguruko baserritar talde batek ustekabean eta modu harrigarrian lurpetik atera zituen euskal arkeologiaren historiako urrezko bi piezarik ikusgarrienak, azken Brontze Aroaren eta Burdin Aroko lehenengoaren artean, K.a. 800-500 urteen artean.

Aurkikuntza honen protagonistek, Joxe Joakin Iñurrategik, Teodoro Martinezek, Luis Mari Ulibarrik eta Bitoriano Zubiak, objektu hauek herriko agintarien esku utzi zituzten. Tomás Rubio praktikanteari eta Kruz Abarrategi erretoreari iritzia eskatu zitzaien, eta zaintza-kateari esker altxor arkeologiko hau salbatu ahal izan zen. 2022an, aurkikuntza honen mende erdia erakusketa batekin ospatu zen. Erakusketa hori, orain, liburu batekin borobiltzen da, 1973tik Madrilgo Arkeologia Museo Nazionalaren eskuetan dauden Axtrokiko ontzien nabaritasuna agerian uzten duena. Argitalpenaren aurkezpena datorren asteazkenean izango da Ibarraundi museoan (18.00etan), eta Xabier Peñalver historiaurrekoaren Burdin Aroa Gipuzkoan eta bere lurralde ingurunean hitzaldiarekin osatuko da.

Eskoriatzako Udala eta Aranzadi Zientzi Elkartea proiektu honen buru dira, aurkikuntzaren 50. urteurrenari amaiera emanez. Axtrokiko bitxien memoria historikoa eraikitzen laguntzen duen testigantza idatzia. Kontakizunaren "mikrohistoria" da, Maite Errarteren hitzetan, argitalpenean kontatzen den pasarterik "politenetakoa", "aipatutako arro horiek kasualitatez argitara eman zituzten pertsonen senitartekoei egindako elkarrizketetan oinarrituta", azaldu du historialari horrek, Aranzadiko kideak, eta proiektuaren arduradunetako batek.