Nafarroako Memoriaren Institutuak Iruñeko espetxetik ateratako hamar lagunen gorpuak atera ditu Baternainen

Antropologia / Hileta arkeologia

Asteartea, 2022eko uztailaren 26a — CEST

— Testua: Aranzadi

Irakurketa: 3 minutu

Ollo kontseilaria Aranzadi elkartea Nafarroako Gobernuarekin egiten ari den deshobiratzean izan da gaur goizean.

Nafarroako Gobernuko Herritarrekiko Harremanetarako kontseilari Ana Ollo Baternainen izan da gaur goizean, Aranzadi Zientzia Elkartea herri horretako hiru hobitan aurkitutako gutxienez hamar lagunen gorpuzkiak ateratzen ari baita. Zantzu guztien arabera, 1936ko uztaileko kolpe militarraren ondorengo hilabeteetan Iruñeko Probintzia Espetxeko zaku batetik edo batzuetatik etorritako biztanleria zibilari legozkioke.

Baternain fusilamendu eta lurperatze klandestinoak izan ziren 1936ko udaren eta 1937ko lehen hilabeteen artean. Oraingo honetan, joan den asteazkenean, uztailaren 20an, hasitako prospekzio-lanak, Bakegintza, Bizikidetza eta Giza Eskubideen Zuzendaritza Nagusiaren Memoriaren Nafarroako Institutuak Aranzadi Zientzia Elkartearekin duen hitzarmenaren arabera, hiru hobi horiek aurkitu zituzten. Landaketarako lursail batean daude, herritik oso gertu, Iberora doan bidearen ondoan.

Hura aurkitzeko lehen informazioak Nafarroako Memoriaren Institutura iritsi ziren 2017an, Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkartearen bidez. Elkarte horrek herriko bizilagun baten testigantza jaso zuen, eta han, landan, 10 edo 12 laguneko talde bat hil zutela amak kontatu ziola gogoratzen zuen. Han bertan lurperatu zituzten, eta urte askoan ingurua hondoratuta ikusten zen. Gero, makinekin lanean hasi zenean, berdindu egin zen. Bizilagun horrek gogoratzen zuen hondoratutako eremu hori Iberoko bidearen eskuinaldean zegoela. Urte horretan egindako prospekzioek emaitza negatiboa izan zuten. Gerora, Paternaingo Kontzejuko kideek bereziki bultzatutako ikerketek jakin zuten bidearen trazadura aldatu egin zela 1936an zegoenarekin alderatuta, eta lurperatzeko lekua ez zela egungo bidearen eskuinaldean egon, ezkerraldean baizik, eta horrela gertatu da.

DNAren analisia

Pertsona horien nortasuna jakiteko, aurkitutako gorpuzkien DNAren analisiaren emaitzei itxaron beharko zaie.

1936ko kolpearen ondoren errepresaliatuen hainbat senide talderen oroimenean, bere senideak Paternainen lurperatuta egon zitezkeela uste izan da. Horietatik guztietatik DNA laginak jaso dira, NASERTICen laborategian erkatuko direnak, eta, beraz, gorpuzkiak identifikatzea posible izatea espero da. Jarduera hori Bakearen, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Zuzendaritza Nagusia, Nafarroako Memoriaren Institutuaren bitartez, 2022an Aranzadi Zientzia Elkartearekin egiten ari den urteko hitzarmenaren barruan sartzen da.

Orain arte hamahiru jarduera egin dira, eta horietako hiruk emaitza positiboa eman dute, gutxienez 35 gorpu aurkitu baitituzte: bat Antsoainen, 23 Berriozarren eta gutxienez 10 Paternainen. Memoria historikoaren aldeko elkarteen onespena duen planean, 2022rako, gure geografiako hainbat lekutan hogeita hiru prospekzio egitea aurreikusi zen, 1936ko kolpe militarraren biktimak dauden hobiak aurkitzen jarraitzeko. 2016. urteaz geroztik, Nafarroako Gobernuak hainbat hitzarmen sinatu ditu Aranzadi Zientzia Elkartearekin lan horiek egiteko, eta, horren ondorioz, frankismoaren errepresioaren 154 biktimaren gorpuak lurpetik atera dira.