Amaiurrek 1612an inprimatu eta idatzitako Nafarroako konkistari buruzko "Histoire de Navarre" liburuaren lehen edizioa lortu du

Argitalpen honek garrantzi handia du Nafarroako Erresuma, Erresuma independente gisa mantentzen zen denboran idatzi zelako. Hau da, 1620 baino lehen, zehazki Luis XIII.ak Frantziako Gortera itzuli behar izan zuenean, kantzileritza eta justizia auzitegia errege-ediktua aldarrikatuz.

Lan hau euskal-nafar historiografiaren mugarritzat jotzen da. Bertan, bere erregeen jatorria, bizitzak eta konkistak jasotzen dira, liburuaren argitalpenaren hasieratik urteraino, eta haien erregealdietan izandako gertakari garrantzitsuenak deskribatzen dira. Portada ikusgarria L. Gaultierrek egindako kalkografia bat da, non Nafarroako eta Iruñea eta Jakako herrien aurkako alegoria jasotzen den.

Historiaren harribitxi honen aurkezpenean Unai Hualde Nafarroako Parlamentuko lehendakariak, Isabel Aleman Amaiur herriko alkateak eta Juantxo Agirre Aranzadi Zientzia Elkarteko idazkari nagusiak hartu dute parte.

Hualderen hitzetan “Nafarroako Foru Parlamentuak dagoeneko onartu du Amaiurko herriak egindako lana osatzen duen proiektua babesteko aurrekontu-zuzenketa bat, Amaiurko herriak Gaztelua eta duela 501 urte gertatutakoaren memoria historikoa berreskuratzeko urteetan egin duen lana osatzen duena”.

Era berean, Euzko Alderdi Jeltzalea - PNVren zuzenketa baten bidez, joan den ekitaldian lortu zuen Estatuko Aurrekontu Orokorretatik Amaiurren etxe bat erostea, Amaiurko Gaztelua eraisteko eta setioa berreskuratzeko eta zabaltzeko lana bultzatzen jarraitzeko asmoz”.

Juantxo Agirre-Mauleonen hitzetan, “Aranzadik urte askoan aritu da lanean Amaiurren memoria berreskuratzen metodo arkeologikoaren eta gazteluaren berreskurapenaren bidez, baita herriko Arkeologia Zentro berriaren museografian ere. Pieza hau gure iraganaren oroimenean txertatzen den beste bitxi bat da”.

Lehen edizio honen bi ale gehiago daude Nafarroan. Horietako bat Nafarroako Unibertsitatean dago, eta bestea, Arturo Campionen funtsaren parte da eta Iruñeko Udal Liburutegian aurkitzen da.“Hau hemen geratuko da Amaiurren, gure historiaren zati gisa; izan ere, liburuaren barruan Amaiur hartzeari buruzko hainbat pasarte deskribatzen dira” , adierazi zuen Isabel Aleman alkatesak aurkezpenean.