Aranzadik emaitza arkeologikoak aurkitzen jarraitzen du San Adrian aztarnategian

Historiaurretik XX. mendera arteko aztarnategia

Beste urte batez, Aranzadi Zientzia Elkarteko arkeologo talde bat uztailan zehar egin diren lan arkeologiko batzuk induskatzen aritu da San Adrian/Lizarrate tunelean. 2008. urteaz geroztik, horrelako lanak egiten dira; beraz, aurtengoa XVI. kanpaina izan da, eta lurraldeko hainbat lekutako dozena bat boluntariok parte hartu dute (Gipuzkoa, Araba, Iparralde edo Madril). Lan horiek Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura Sailaren, Gipuzkoako eta Arabako Partzuergo Orokorraren eta Zegamako Udalaren laguntza dute. Gainera, Aranzadi Zientzia Elkarteko arkeologo talde batek koordinatzen ditu (Alfredo Moraza, Manu Ceberio eta Jexux Tapia).

Okupazio-prozesu historikoen bilakaera hobeto ezagutzeko, ingurune berezi hori aztertzeko eta ebaluatzeko hainbat lan egiten dira. San Adrian - Lizarrate tunelak egoera bikainean mantendu du gizakiaren okupazioaren sekuentzia zabal bat azken mila urteetan, eta, horregatik, Kantauriar itsasertzeko aztarnategi arkeologikorik interesgarrienetako bat bihurtu da.

Indusketa honen zuzendariak, Alfredo Moraza akeologoak, azaldu duenez, “tuneleko arkeologia-lanak bi eremu zehatzetan egin dira, aurreko urteetan egindako lanei jarraituz. Beraz, historiaurreko zein historiako aurkikuntzez hitz egin dezakegu”.

Azken kanpaina honetako lanen itxaropenek garrantzi handiko zantzuak dituzte azken urteotan lantzen ari diren bi sektoreetan.

Duela 14000 urteko historiaurreko aurkikuntzak

Lan-eremuetako bat 12. esku-hartze eremua edo bolborategi karlista zaharra da. Giza okupazioaren sekuentzia zabala erregistratu den puntu bat: Aro garaikideko mailak (XIX. mendearen bigarren erdia); Brontze Aroko (duela 3.500 urte inguru) kokaleku nabarmena da, etxolen hondoak, siloak eta abeltzaintza- eta nekazaritza-izaerako giza kokaleku nabarmen baten aztarnak baitaude;

azken Aziliense-Magdalenienseari lotutako mailak (duela 14.000-15.000 urte), ehizan espezializatutako giza talde batek (oreinak, orkatzak, ahuntzak...) finkatutako urte-sasoiko puntu batekin. “Kanpaina honetan ebaluazio-zundaketa bat egin da, giza okupazio zaharragoak dauden zehazteko”, gehitu du Morazak. Horrela, egiaztatu ahal izan da etorkizuneko kanpainetan garai klimatiko epelagoekin lotutako giza okupazioaren maila zaharragoak aurki daitezkeelako zantzuak daudela

Aurkikuntza historikoak: Antzinako Ostatu

Bigarren lan-eremua 1go esku-hartze eremua edo Ostatu zaharra da.

Leku horretan, jarraipena eman zaie 2020an hasitako lanei, eta lanaren azalera zertxobait handitu da.

Puntu honetan, tunelaren okupazioaren azken faseekin lotutako maila batzuk daude, XVIII. mende ingurukoak – XX. mendearen hasierakoak eta ondorengo abandonatzearekin (eraikinak 1915ean erre ziren) zantzu nabarmen batzuk aurkitu ahal izan dira. “Zundaketaren mendebaldean, zabalera handiko (1,15 m) eta gutxienez 4,15 m-ko luzera zuen horma nabarmen baten zimenduak zeudela dokumentatu ahal izan da. Horma hori erabat moztuta zegoen” zehaztu du Morazak. Horma hori Erdi Aroan eraikitako gaztelu zaharrarekin zuzenean lotuta dago.

Gaztelu hori XVI. mendearen erdialdean abandonatu eta erabat hondatu ondoren, eraikina salmenta edo ostatu gisa berrerabili zen, Europa Iberiar Penintsularen barnealdearekin (antzinako Errege Bidea) lotzeko komunikazio-sistema nabarmenarekin lotutako azpiegituren barruan.

XVIII. mendearen lehen erdian, bide-sistema asko berritu zen, eta, horren ondorioz, obra garrantzitsuak egin ziren tunelaren barruan. Horrela, gaztelu zaharraren hondakinak guztiz eraitsi ziren zimenduetaraino. Ondoren, beste itxitura-horma bat egin zen (egungo horma), eta tarteko espazioa lurrez eta harriz bete zen. Azken horrek interes handiko hainbat material ekarri ditu (txanponak, titareak, botoiak, Erdi Aroko eta aro modernoko zeramikak eta zaharragoko beste batzuk).

Kokalekua

San Adrian/Lizarrateko tunela Gipuzkoa eta Arabako Partzuergo Orokorraren lurretan dago, Aizkorri-Aratz Parke Naturalaren barruan, 1.000 metro inguruko altueran. Natura- eta kultura-balio handiko enklabea da, bisitari eta aditu askok erabiltzen dutena.