Lur azpitik lur azaleratuz

San Kristobal Gotorlekuaren memoriari buruz eta biktimen senitartekoek hala eskatuta, 2007 eta 2014 artean Botilen Hilerrian hobitik ateratakoen inguruan egindako lana aurkeztu dute erakusketan.

Honako hauen errepasoa egin dute:

- Kartzelako bizi-baldintza gogorrak. gosea, hotza, pilaketa…

- Presondegia tuberkulosiaren aurkako Espetxeko Sendategi bihurtzea.

- Hilerrian hilotzak hobitik ateratzea senitartekoek hala eskatuta.

- Botilen Hilerria.

- Protagonistak San Kristobal gotorlekuari dagokionez: Presoak.

- Protagonistak: Senitartekoak.

- Protagonistak: Presoei lagundu zieten emakumeak.

- Omenaldiak Antsoaingo Zendea udalerrietan eta gotorlekuan.

- San Kristobal gotorlekua eta Ezkaba mendia memoriaren leku bihurtzeko proposamena.

ERAKUSKETARI BURUZKO ZEHAZTAPENAK

- Argazkiek protagonismo berezia dute:

• Presondegiaren argazki historikoak.


• Ezkabako hilerrian egindako hobitik ateratzeen eta indusketa arkeologikoetako lanen argazkiak, baita botilenak ere.


• Presoen argazkiak.


• Espedienteen, sumarioen eta espetxeko fitxen dokumentuak.


• Kartzelako ziegetako hormetan presoek utzitako graffitiak.


• San Kristobalen eta Antsoango Zendea herrietan egindako omenaldien argazkiak.

- Azalpen-testuak euskaraz eta gaztelaniaz daude.

- Olana bakoitzak alderdi jakin bat garatzen du, beraz, olana bakoitza bere aldetik irakurri eta/edo interpreta daiteke.

Horren guztiaren osagarri lurperatze baten erreprodukzioa izango da, 1945ean lurperatu zituzten moduan eginda.

EDUKIA

Ezkaba mendiko San Kristobal gotorlekuaren historian zehar egindako ibilbidea planteatzen da: presondegi, espetxeko sendategi, lurperatzeko eremu eta memoriarako lekua.

Hala, ibilbidea eremu hauetan banatuta dago:

- San Kristobal gotorlekua. Bizi-baldintza eskasak zituen presondegia. Ateratzeak eta 1938ko ihesa.

- Aldaketa presondegian: Espetxeko Sendategi bihurtzea.

- Presondegian hildako presoentzako hilerri propioa (1942-1945).

- Botilen Hilerria: Botila bat hilobi bakoitzean.

- Protagonistak San Kristobal gotorlekuko presondegiari dagokionez:

• Presoak. Askotariko jatorria eta dispertsioa.


• Presoak: Hainbat istorio adibide gisa.


• Presoei laguntzen zieten emakumeak.


• Senitartekoak. familia hautsi eta bereizien istorioak.

- Omenaldiak gotorlekuan eta inguruneko herrietan.

- Ondare negatiboa. UNESCOk aitortutako memoria negatiboko beste zentro batzuetan bezala, funtzio didaktiko-pedagogikoa duen espazioa.

- Ezkabari eta San Kristobali buruzko abestiak egin edo abestu dituzten musikariak.