Nafarroako Tarraco-Oiasso galtzada erromatarraren liburua salgai

Lan honetan Nafarroako Tarraco-Oiasso galtzadaren ibilbidearen proposamena aurkezten dugu. Halaber, beste hiru meatze-ibilbide erromatar, baliabideen ustiapen-eremuak Inperioko bide nagusiekin lotzen zituztenak. Era berean, egindako ikerketaren emaitzak azaltzen dira, bide horiek baskoien iparraldeko lurraldearen artikulazioan izan zuten garrantzia nabarmenduz. Egindako ikerketari esker, aurkitutako ebidentzietan oinarritutako trazadura proposa daiteke lan-hipotesi gisa.

Agerikoa da komunikazio-korapilo bat dagoela Iturrotzeko aztarnategi erromatar errepublikarraren azpian, Longidako haranean, Caesaraugustatik datorren bide hori iristen den tokiraino, eta, egileen iritziz, lau galtzada elkartzen dira bertan.

Hego-ekialdetik Tarraco-Oiasso etorriko litzateke, Pompelo ingururaino, Arre herrian (Ezkabarte) Ulzama ibaiaren arroa hartuko luke Ostizeraino. Hemendik, Ertaineko ibaiaren arroari jarraituko luke Orkin-Arraitzeraino, Bentaxarreko ur-banalerroraino igoz, eta Txarutatik Bidasoaren arrora jaitsi Doneztebe-Santestebanen, horrela, ibaiaren ibilguari jarraitu Irunera iritsi arte.

Nahiz eta ibilbidearen zati batzuetan aztarnak urriak izan, Korridore naturalen erabilera ondo egokitzen da erromatar ingeniariek kategoria honetako bide baterako bilatu dituzten ezaugarriekin. Batez ere lurraldearen antropizazio handiaren eta egungo errepideen gainjartzearen ondorioz.

Ondorio horretara iristen da, halaber, Iruñetik iparralderako bide alternatiborik aurkitu ez delako, proposamen honekin alderatzeko adinakoa.

Hainbat ibilbide egin dira Basaburuan, Ultzaman edo Atezen. Ibilbide horiek, egileen iritziz, ez dituzte betetzen bide komertzial batek behar lituzkeen baldintzak, eta, gainera, luzeagoak dira helmuga berera iristeko.

Zalantzarik gabe, erromatarrek bide horietako batzuk erabili zituzten konkistan. Izan ere, bertakoek erabilitako bide naturalak izanik, militar erromatarrek lurraldean sartzeko ere erabiliko zituzten.

Eta nahiz eta Endarlatsa eta Hendaia arteko errepidea hobetzeko azken obrek eragin duten aldaketa handiak ez duen aztarnarik aurkitu, argi dago bide hori Iruneraino iristen zela, Bidasoa ibaiko nabigazioa ere erabiltzen bazen ere.

SALGAI