Amaiurrek arkeologia-zentroa inauguratu du

Arkeologia

Larunbata, 2020eko abuztuaren 8a — CEST

Irakurketa: 4 minutu


Amaiur arkeologia-zentroa inauguratu du gaur goizean Pello Esarte ikerlari eta historialariak Baztango bailaren eta Nafarroaren historiarekin lotutako ikerkuntzan egindako ibilbide luzea aitortzeko.


Ekitaldian izan dira, gainera, Baztango alkatea, Joseba Otondo; Amaiurko zinpeko alkatea, Joxe Urrutia; Gaztelu Elkarteko presidentea, Ainhoa Varela; Aranzadi Zientzia Elkarteko lehendakaria, Jokin Otamendi; eta Aranzadi Zientzia Elkarteko indusketetako arkeologo zuzendaria eta idazkari nagusia, Juantxo Agirre-Mauleon.


Gainera, inaugurazioan hartu du parte Gaztelu abesbatzak Nafarroa arragoa eta Nafarroako ereserkia abestuz.


Amaiur arkeologia-zentroa


Amaiur arkeologia-zentroa udalerriko kale nagusiko oinetxe bateko beheko solairua dago. 150 metro koadroko azalera du eta, horietatik 115 metro erakusketarako izango dira. Azken 15 urteotan Aranzadi Zientzia Elkarteko talde batek gazteluan egindako indusketa-lanetan berreskuratutako material arkeologikoak daude bertan ikusgai.


Erdi Aroa (XII. mendetik 1512ra)


Amaiurko gazteluaren inguruko lehen aipamenak XII. mendekoak dira. Ondorioz, erakusketa honetan Erdi Aroko gaztelu hura nolakoa zen ikusi ahal izango dugu: dorre nagusia, ur-tanga, bost dorre zituen lehen harresiarekin inguratuta, eta bi dorre zituen bigarren harresia. Erakusketa horretan, beira-arasetan aztarna metalikoak izango dira ikusgai: gezien eta balezten puntak, soldaduen jantzietako apaingarriak, ontzien pusketa zeramikoak eta egurrezko egituretako iltzeen hondarrak, adibidez. Gainera, lantza baten punta handi bat edo txanponak ikusteko aukera ere izango dugu. Horrek guztiak Erdi Aroko gaztelu hura babestu zuten soldadu-taldeen eguneroko bizitzaren inguruko irudia erakutsiko digu. Gehienetan, 20 soldadu baino gutxiagokoa izaten zen taldea, baina gatazka belikoko uneetan, guarnizioko kide kopurua nabarmen handi zitekeen.


Konkista (1512 – 1522)


1512 eta 1522 artean, Nafarroako konkistaren garaian, gaztelua handitzeko lan handiak egin zituzten eta, lan haiei esker, 2 kubo handi atxiki zituzten plataformekin kainoiak bertan jarri eta, hala, artilleria-erasoei aurre egin ahal izateko.


Beira-arasetan ikusgai daude gazteluko hainbat tokitan berreskuratu dituzten jaurtigaiak, burdinazko bola trinko handiak (bakoitza 14,15 kilokoa). Bestalde, nabarmendu beharrekoa da burdinazko xaflekin blindatutako ate baten kopia. Baina, zalantzarik gabe, piezarik ikusgarriena “Amaiurko ezpata” izenekoa da. Ezpata garai hartako objektuen eta jaurtigaien pusketekin batera aurkitu zuten. Orain erakusketako beira-arasetako batean dago ikusgai.


Gainera, gaztelua handitu zutenean, ur-tanga edo uharka berri bat egiteko beharra sortu zen gero eta gehiago ziren soldaduak mantendu ahal izateko. Ur-tanga kareharrizko harlanduzko lanarekin egindako blokeekin egindako kanoi-ganga batek estalitako aztarnategian dago. Arkeologia-zentroan bertan topatutako objektuak daude ikusgai: ura ateratzeko erabiltzen zuten egurrezko eta burdinazko kuboa, zilar-bitsetan sartutako bi lantza-puntu, egurrezko kaiku bat eta ura garraiatzeko erabiltzen zituzten tinak. Objektu horietako batzuk egurrezkoak dira eta gaztelu barruko hezetasunari eta baldintza anaerobikoei esker mantendu ahal izan dira.


Amaiurko erakusketa-zentroko azken blokea memoria izenekoa da. Atal horretan, gazteluan 1522. urtean gertatutakoa mendez mende nola kontatu izan duten ikus daiteke. Horregatik, nabarmendu beharrekoa da Amaiurko gaztelua dela gaur egun Nafarroako Foru Komunitatea osatzen duen lurraldean konkistatzaileei aurka egin zien azkena. Uztailaren 19an amaitu zen erresistentzia, eta abuztuaren 11n erabilezin bihurtu zuten leherketarako minen bidez.


Gertakari horiek guztiak belaunaldiz belaunaldi kontatu izan dira azken mendeotan. Eta, kontakizun horrekin lotuta, 7 metroko luzera duen beira-nasa handi bat nabarmendu behar dugu. XVII., XVIII., XIX. eta XX. mendeetako jatorrizko argitalpenak daude horietan ikusgai. Argitalpen horien bidez, ikuspegi ezberdinetatik zabaldu izan den idatzizko memoriari buruzko memoria egiteko aukera izango du ikusleak.


Zalantzarik gabe, arkeologia-zentro hori Baztan bailarako aisialdi kulturaleko erreferentzietako bat eta Amaiur hiribildura edo gazteluko aztarna musealizatuetara egindako bisita osatzeko ezinbesteko elementu bihurtuko da.


Arkeologia-zentroa Amaiurko kale nagusian dago eta hauxe izango da bere ordutegia: 10:00etatik 14:00etara, eta 16:00etatik 19:00etara.