Txikiaren handitasuna

Herpetologia / Habitaten jarraipena eta kontserbazioa

Larunbata, 2025eko otsailaren 1a — CEST

— Testua: Aranzadi

Irakurketa: 4 minutu

Urtero, otsailaren 2an, Hezeguneen Munduko Eguna ospatzen da, ekosistema horien kontserbazioari buruzko Ramsar Hitzarmena 1971ko otsailaren 2an sinatu zela ospatzeko. Efemeride honen helburua hezeguneek gizateriarentzat eta planetarentzat duten balioaz jabetzea da.

Oroitzapenezko egun hau aprobetxatuz, Aranzadi Zientzia Elkarteak hezegune txikiek klima aldaketaren aurrean duten garrantzi ekologikoa gogorarazi nahi du eta bideo baten bidez MIKROKLIMA izeneko 2023 eta 2024 urteetan burutu duen proiektua aurkezten du. Mikrohezeguneen eta horiek klima-aldaketarekin duten loturaren inguruko hainbat proiektu biltzen dituen erronka, alegia.

Aranzadi Zientzia Elkartea buru duen proiektu hau Kutxa Fundazioaren laguntzei esker gauzatu da, erronka ekosozialeko programaren barruan; eta erakunde aliatu izan ditu Naturklima Gipuzkoako Foru Aldundia), NEIKER Nekazaritza Garapenerako Euskal Erakundekoa eta Ziba Science Resources naturako laborategia.

MIKROKLIMA

Proiektuaren zuzendari Carlos Cabido Aranzadiko herpetologoaren hitzetan, "mikrohezeguneak bereziki sentikorrak dira klima-aldaketarekiko, ur-masa txikiak direlako, eta, berehala, tenperaturaren igoeraren edo plubiositatearen urritasunaren ondorioak nabari ditzaketelako. Gainera, klima-aldaketari aurre egiteko zenbait abantaila eskain ditzakete, lurralde osoan oso banatuta daudelako eta babesleku klimatiko gisa funtzionatzen dutelako ".


Zientzialari, biologo eta kontserbazioan adituak diren diziplina anitzeko talde batek elkarrekin lan egin dute bi urtez, eta hainbat esperimentu egiten aritu dira aztertu dituzten urmaelen eta mikrohezeguneen inguruan, bai hiriguneetan, bai ingurune naturalean kokatutak daudenak.

Proiektua hainbat fasetan banatuta dago: ikerketa, putzuen eraikuntza eta dibulgazioa-hezkuntza.

Ikerketa zientifikoari dagokionez, klima-aldaketa horrek biotopo zehatz horretara, hau da, hezegune txikira, egokitutako espezieengan duen eraginean zentratu da.

Horretarako ornogabeak, anfibioak, eltxoak eta inguruko landaredia ikertu dira. Lan hori NEIKEReko, Aranzadiko eta ZIBA naturako laborategiko zientzialariek egin dute.

Ornogabeei dagokienez, putzuetan dauden armiarma, uretako kakalardo eta odonatu espezieen jarraipena egin da, kontserbazioan duten zeregina ulertu ahal izateko.

Lortutako emaitzen artean, Alberto Castro Aranzadiko entomologoak nabarmendu duenez, "Osinbiribilen (Irun), hiri-putzu txiki batean, Graphoderus cinereus arriskuan dagoen uretako kakalardo bat agertu da. Horrek adierazten du zein garrantzitsuak diren hiriko mikrohezegune txiki horiek gure biodibertsitaterako ".

Eltxoei dagokienez, mesokosmos izenekoen bidez esperimentu bat egin da, sistema naturalak modu kontrolatuagoan izatea, eltxoen portaera ulertu ahal izateko. Tigre-eltxoari dagokionez, zehazki, Aitor Cevidanes NEIKEReko zientzialariak honako hau azpimarratu du: "Ez da tigre-eltxoaren larbarik aurkitu mikrohezegune horietan; izan ere, tigre-eltxoa ur-bolumen oso txikiko putzuetara egokitu da, eta harraparien presentzia duten putzuak ere saihestu ditu, hori baita haien biziraupen-estrategia".

Ana García del Bao Aranzadiko botanikako landarediaren kasuan, azaldu zuen kontserbazioa ez dela soilik eremu babestuetan egiten den zerbait, baizik eta biodibertsitatearen kontserbazioa lurralde osoan aztertu behar dela. Horren adibide da Berula erecta izeneko landarea. "Espezie hori" galtzeko arriskuan "dauden Espezie Mehatxatuen Katalogoan dago, eta putzu batetik gertu dago, inguru guztiz hiritarrean, industrialde batean. Horrek agerian uzten du hiriguneak babesteak duen garrantzia”.

Planetako ornodunen talde mehatxatuenari dagokionez, hau da, anfibioei dagokienez, Carlos Cabido buru duen taldeak hainbat esperimentu egin ditu alderdi ekologiko zehatzei buruz. ZIBA Laborategiko Antxon Alberdik Gipuzkoako putzuetako uhandre palmeratuaren hesteetako mikroorganismoak ikertu ditu. Alberdiren arabera, "egindako esperimentuei esker, bakterio-komunitate horietako bakoitzak animalia-populazio bakoitzari putzu horretan bizitzera egokitzeko ematen dion gaitasuna mota jakin dezakegu".

MIKROKLIMAn ikertu den beste espezieetako bat uhandre piriniarra izan da. Kasu horretan, altitude altuko populazio bat altitude baxuko batekin alderatu da, eta aldeak ikusten dira hainbat populaziotan aurkitutako hesteetako mikroorganismoei dagokienez.

Gipuzkoako borondatezko karbono-funtsa

Klima-aldaketak hezegune txiki horien mende dauden espezieei nola eragiten dien aztertzeaz gain, MIKROKLIMA proiektuaren helburuetako bat putzuak eraikitzea izan da. Naturklimaren eta Gipuzkoako Karbonoaren Borondatezko Funtsaren inplikazioari esker ere bete da helburu hori. Xabier Esteban Naturklimako zuzendariak azaldu zuenez, "karbono-funtsaren finantza-tresnaren bidez, enpresa pribatuek ekarpen ekonomikoa egiten dute beren karbono-aztarna erregistratzeko eta, horrela, ingurumena hobetzeko eta kontserbatzeko proiektuen bidez konpentsatzeko, MIKROKLIMAren kasuan bezala".

Eskoletako Urmaelen Sarea

MIKROKLIMA proiektuaren barruan, Eskoletako Urmaelen Sareko putzuak ikertzeko protokoloak estandarizatu dira. Ion Garin Aranzadiko herpetologoaren hitzetan, "ikastetxeei zuzendutako hezkuntza-proiektu honen helburua Mikroklimaren barruan Euskal Herrian zehar dauden 50 putzuetako eltxoak, anfibioak, odonatuak, landaredia eta ornogabeak ikertzea da". Ikasleek eta irakasleek batera egin dituzten protokolo estandarizatuak.