|
Donostia: nafar erregeen ekimena
1180. urtea omen dugu Nafarroako Antso
VI.ak, Jakitunak, hiribildu titulua Donostiari
egokitu zionekoa. Gertakizun hau salbuespen gisa jaso ohi da, Errege
nafarrek Gipuzkoan sortutako hiribildu bakarra Donostia baita. Hala
ere, gure burua XII. mendean kokatuko bagenu, salbuespenaren ordez,
ekimen horretan logika trinkoa baino ez genuke topatuko. Izan ere,
gure egungo begiradapean Gipuzkoa zeharo zehaztuta dagoen lurraldea
izan arren – ongi berezituta eta mugatuta, alegia –,
XII. mendean Nafarroako Koroatik lurraldearen gainean egiten zen
irakurketa oso bestelakoa izango zen. Orduan, Donostiaren afera
kate zabalago baten osagai zatekeen.
Izan ere, eta Nafarroako Erresumak Gipuzkoan zehar atxikitako harreman
politiko eta komertzialak albo batean utzirik, Erregeren eta donostiarren
arteko ituna egitasmo orokor batean txertatzen dela begi-bistakoa
da.
Nafar kutsuko hiribildu hauen atzetik, lurraldea kontrolatzeko
kezka aise antzeman daiteke, gehienak Gaztelarekiko mugan kokatzen
ziren-eta. Hortaz, hiribilduak Ebroko ibarrean populazioa finkatzeko
modu eraginkorra izan ziren. Gasteizen gainean altxatutako Vitorian,
berriz, une estrategikoa eta merkataritzakoa batzen zirela esan
dezakegu. Eta merkataritzaren arloa da, hain zuzen ere, Donostiaren
kasuan nabarmentzen dena. Baiona ingelesen menpe izanda, Nafarroako
komertziorako ezinbesteko irtenbidea finkatzen baitzen Donostian.
Antso VI.aren politika honek biziki aztoratu omen zituen orduko
Jaun Handiak, bere eskumenetik kanpo zonalde eta jende multzo garrantzitsua
uzten zituen eta. Hau dela-eta, Nafarroako
Koroarekiko utzikeria nagusituko da hauen artean, XI. mendearen
bukaeran beraien indarrak Gaztelako Erregearen alde gero eta nabarmenago
lerrokatu arte.
|
