Artikulu tematikoa
Izar berri bat zeruan... eta indarrez distiratzen duen oroitzapen bat
Joan den ekainaren 12an objektu distiratsu berri bat aurkitu zen gaueko zeruan.
8,7ko magnitudea zuen, ahulegia begi hutsez ikusteko, baina erraz ikus zitekeen tresna optiko baten laguntzaz. Laster baieztatu zen noba klasiko bat zela, sistema bitar bat osatzen duten bi izarren arteko elkarreraginaren ondorioz sortutako fenomeno ikusgarria.
Sistema mota horietan, nano zuri batek (gure eguzkiaren antzeko masa-izar baten geldikina) geldiro lapurtzen du bere lagunaren materiala, normalean izar handiagoa eta hotzagoa. Material hori, batez ere hidrogenoz osatua, nano zuriaren inguruan metatzen da, akrezio-disko bat osatuz. Metatutako material kantitatea masa kritiko batera iristen denean, fusio nuklearreko erreakzio bat sortzen da. Emaitza: material hori espaziora jaurtitzen duen leherketa indartsu bat, Eguzkiarena baino 200.000 aldiz biziagoa izatera irits daitekeen distira areagotzea eragiten duena.
Ekainaren 16an, noba honek izendapen ofiziala jaso zuen: V462 Lupi. Aurkitu zenetik, distira handitzen jarraitu du 5. magnitudea lortu arte, eta horrek esan nahi du begi hutsez ikus daitekeela zeru iluna duten lekuetatik, argi-kutsaduratik urrun.
Aurkitzea ez da zaila, non begiratu baldin badakigu. Ilundu eta berehala, hegoalderantz begira dezagun. Han erraz ezagutuko dugu Antares, Eskorpioi konstelazioko izarrik distiratsuena. Antaresen eskuinean, Lupus otsoa dago, zerumugatik gertu dagoen konstelazio txiki bat. Ondo ikusteko, leku altu bat bilatu behar da, hegoaldea garbi duena. Mendi edo zonalde apartaturen bat ideala izan daiteke.
Ekainaren 16an bertan, argi berri horrek zeruan protagonismoa hartzen zuen unean, Fermin Leizaolak utzi gintuen, gure lagun handiak. Hutsune handi bat uzten duen arren, kointzidentzia polita da: esan dezakegu, benetan, izar berri bat dugula zeruan diz-diz.
Eta ikusi ahal izateko, hirietako argietatik aparte dagoen leku batera joan behar dugu, eta, ahal bada, leku altu batera. Aralar leku ona izan liteke, non Fermin bere etxean bezala sentitzen zen.
Virginia Garcia
P.D. eta ezin dut irribarre bat zirriborratzea Ferminekin astronomiaz hitz egiten genuen bakoitzean esaten zidana gogoratuz… “ Me tourne la balle”
